İZNİKMİD (İZMİT) HURÛFÂT DEFTERLERİNE GÖRE İZMİT KAZASINDAKİ TEKKE VE ZAVİYELER. (Turkish)

Hurufat registers are important archival documents that show the regional practices in a city. The dervish lodges and zawiyas in Izmit were recorded in those registers between 1711-1806. This study mainly focused on four dervish lodges, three zawiyas, and one tekke. The units in the derwish lodges and zawiyas that have survived today are shrines and public baths. According to the obtained registers, the dervish lodges and zawiyas in the Izmit district were mostly located in the central neighborhoods, and a few were in villages and hamlets. This study dealt with four dervish lodges, three zawiyas, and one tekke. As can be read in the registers, the study findings showed that the sects of "Mevleviyye," "Halvetiyye," and “Bayramiyye” had several lodged and zawiyas in the city that were categorized under three groups (i.e., dervish lodge, zawiya, and tekke) in our study. The name and duty of founders (bâni) in archival documents are acknowledged as historical documents. This study aimed to present information about the appointments, positions, founders, and assets in structures that have not survived to the present day, thus enlightening the period. It also gave information about the restorations, construction plan and material, and the current status of the surviving dervish lodges and zawiyas, supported with images, archive documents, and field research findings. The mentioned structures (i.e., the dervish lodges and zawiyas) were architecturally classified in the light of archive documents and old images. The regional plans were also considered in describing the locations of the lodges and zawiyas in the city. In this sense, the topographical and architectural information about the dervish lodges and zawiyas in İzmit was valuable information sources. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Hurûfat Defterleri, bir şehrin imar faaliyetlerini belgeleyen önemli arşiv vesikalarındandır. İzmit’te yer alan tekke ve zaviyeler için 1711-1806 tarih aralığında İznikmid Hurûfât Defterleri’ne kayıt tutulduğu anlaşılmaktadır. Söz konusu olan defter kayıtlarında dört tekke, dört zaviye ve bir tane de tekke/zaviye yapısı mevcuttur. İncelediğimiz hurufat kayıtlarına göre İzmit kazasındaki tekke ve zaviyelerin daha çok merkezi bölgede konumlandığı, birkaçının ise kırsal alanlarda yer aldığı gözlenmektedir. Yapılan araştırma neticesinde sözü edilen eserlerde, “Bayramiyye”, “Mevleviyye” ve “Halvetiyye” tarikatlarının rol aldığı anlaşılmaktadır. Arşiv kayıtları ışığında yapı kurucusunun (bâni) adını ve görevini ortaya çıkarmak tarihsel yönden önemli belge niteliğindedir. Bu çalışmada günümüze ulaşamayan yapılar hakkında görevli atama, sahip oldukları vakıf ve bâni bilgisi ile o dönemdeki varlıkları ortaya konulacaktır. Günümüze ulaşan tekke ve zaviyelerin ise bu bilgilerin yanında mevcut olan ek birimlerinin (türbe-hamam) geçirdiği onarımlar, malzeme bilgisi, plan özellikleri ve günümüzdeki durumu yapılan arşiv ve alan araştırmasının sonucunda Sanat Tarihi yönünden görsellerle desteklenerek anlatılacaktır. Ayrıca bahse konu olan yapıların, arşiv vesikaları ve eski görseller ışığında tekke-zaviye mimarisindeki sınıflandırılması yapılarak analizler ortaya konulacaktır. Şehir imar planındaki bahse konu olan yapıların yer aldığı harita görselleri, tekke ve zaviyelerin yayılım sahasını ortaya koyması bakımından önemi haizdir. Bu bağlamda İzmit’in tekke ve zaviyeleri hakkında tarihsel bir zemin üzerinde oluşturulan topoğrafik ve mimari bilgi ile alana kaynaklık oluşturulacağı umulmaktadır. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Copyright of Religious Studies / Dini Araştırmalar is the property of Diyanet Isleri Baskanligi Yayinlari and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)