Toruńskie stemple do znakowania sukna -- przyczynek do dziejów farbiarstwa w Rzeczypospolitej w XVII wieku. (Polish)

The aim of the current paper is to present and correctly describe stamps used for marking broadcloth, objects of extreme rarity on an European scale, which are held in the Regional Museum in Toruń. Their hitherto identification as employed to indicate the quality of broadcloth is only partially correct, since they were in possession not only of the broadcloth makers, but of the dyers. This is confirmed by a characteristic name contained in the stamp inscriptions: ENKEL STAEL, ANDERTHALB STAEL or DOBBELT STAEL. A more detailed characterization of these objects is possible through analogies with documents and material sources from the Gdańsk area, where a similar system of marking dyed broadcloth began to function in the year 1600. The beginning of the Toruń stamps' period of use should be linked with the foundation, in 1607, of a joint-stock company known as the "Handels-Societat", which dealt in, among others, textile dyeing. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Celem tekstu jest zaprezentowanie i właściwe rozpoznanie przechowywanych w zbiorach Muzeum Okręgowego w Toruniu niezwykle rzadkich w skali europejskiej tłoków służących do pieczętowania sukna. Ich dotychczasowa identyfikacja jako służących do znakowania jakości sukna jest tylko częściowo prawdziwa, ponieważ dysponowali nimi nie jego wytwórcy, lecz farbiarze. Świadczy o tym specyficzna nazwa zawarta w inskrypcjach tłoków: ENKEL STAEL, ANDERTHALB STAEL oraz DOBBELT STAEL. Bliższa charakterystyka opisywanych zabytków możliwa jest przez analogię do dokumentów oraz źródeł materialnych z terenu Gdańska, gdzie podobny system znakowania farbowanego sukna funkcjonował od 1600 r. Wprowadzenie toruńskich stempli należy wiązać z założeniem w 1607 r. spółki akcyjnej określanej jako „Handels--Societat", która miała zajmować się m.in. farbowaniem tkanin. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Copyright of Quarterly of the History of Material Culture / Kwartalnik Historii Kultury Materialnej is the property of Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)